Strain Dossier • Indica vs Sativa – is er eigenlijk wel verschil?

NIEUWS 02 mei 2023

Onlangs schreef onze columnist Derrick Bergman nog over het feit dat bij de jaarlijkse Highlife Cannabis Cup de traditionele indeling van wietsoorten in indica’s en sativa’s is losgelaten. Een teken aan de wand en tegelijk een onderwerp waarover nog veel meer te vertellen valt. Vandaar dat wij de boeken in doken en er weer uitkwamen met dit uitgebreide dossier over het categoriseren van strains. Vanaf nu weet jij alles over indica versus sativa en of je dat überhaupt nog wel zo kunt stellen!

Een van de grootste onwaarheden in de cannabisindustrie

Wanneer je een coffeeshop binnenloopt is de kans groot de dealer vraagt of je op zoek bent naar een sativa of een indica wietje. Je antwoord moet bepalen of je uiteindelijk cannabis koopt die meer opbeurend of kalmerend werkt. Tenminste dat is het (klassieke) idee.

Natuurlijk is het kiezen van het juiste type cannabis essentieel voor het bereiken van de beste behandeling of ervaring – het is alleen zo dat het gebruik van ‘indica’ en ‘sativa’ als het kader daarvoor een van de grootste onwaarheden in de huidige cannabisindustrie in stand houdt.

Laten we duidelijk zijn: sativa en indica zijn echte termen. In hun correcte gebruik verwijzen indica en sativa weliswaar naar verschillende soorten cannabisplanten, maar ze beschrijven eigenlijk de morfologie van de plant (hoe ze eruit ziet en groeit). En ze beschrijven dus niet haar chemische profiel of effecten. Er is heel weinig bewijs dat dit soort variaties iets te maken heeft met de vraag of een stam, of chemovar, een indica of sativa is.

Het is de verdienste van de cannabisbranche dat er geen perfect alternatief is voor het gebruik van deze termen dat het gemak en de eenvoud ervan weergeeft, en daarom zal het zo moeilijk zijn om miljoenen mensen zover te krijgen dat ze de plant anders gaan begrijpen.

Hoe laten sativa en indica je voelen? Waarschijnlijk hetzelfde

De meeste mensen gebruiken indica en sativa om twee soorten effecten aan te duiden die ze zouden veroorzaken:

Van indica (dominante) wietsoortjes wordt gezegd dat het specifiek deze eigenschappen heeft:

Kalmerend
Beter voor de slaap
Kalmerend en goed tegen angst
Body high

Van sativa (dominante) strains daarentegen wordt gezegd dat het met name deze eigenschappen bezit:

Opbeurend
Energiek
Goed voor het voeden van creativiteit
Meer een high voor het hoofd
Beter voor de behandeling van depressieve symptomen

Het probleem is dat alleen de morfologie van een plant je niet alles kan vertellen over de chemische samenstelling. Bovendien zijn de indica- en sativa-indelingen ontstaan in een tijd dat wetenschappers nog niet beschikten over de instrumenten om de chemische samenstelling van planten te onderzoeken.

Om de zaken nog ingewikkelder te maken; in het verleden waren er misschien wel pure indica’s en sativa’s met verschillende chemische eigenschappen. Maar de manier waarop cannabis werd gekweekt heeft ertoe geleid dat de meeste cannabisplanten van tegenwoordig een kruising van die twee zijn.

Wat zegt de wetenschap over indica en sativa genetica?

“Genetische studies hebben slechts een matige correlatie gevonden tussen de afkomst van cannabissoorten zoals gerapporteerd door kwekers en de afstamming die wordt afgeleid uit hun DNA”, schrijft de Nederlandse onderzoeker Arno Hazekamp in een studie uit 2016.

“Bijgevolg kon de genetische identiteit van cannabisproducten niet op betrouwbare wijze worden afgeleid uit de naam in de volksmond of uit de gerapporteerde afkomst zoals opgegeven door cannabiskwekers.”

Dat wil niet zeggen dat er geen correlatie bestaat tussen cannabis die als indica of sativa op de markt wordt gebracht en de chemische eigenschappen die overeenkomen met de effecten die eraan worden toegeschreven. Er zijn aanwijzingen dat bepaalde terpenen vaker voorkomen in de verschillende soorten, waardoor ze zich van elkaar onderscheiden.

In het onderzoek van Hazekamp werd bij een chemische analyse van 68 sativa- en 63 indica-variëteiten uit Nederland geen verschil gevonden in het gemiddelde gehalte aan CBD en THC. Het grote verschil tussen de twee groepen werd verklaard door de hogere aanwezigheid van specifieke terpenen in de indica-variëteiten.

Interessant is dat sommige van deze terpenen fungeren als hormonen die de vorm en grootte van de plant regelen, en de onderzoekers speculeren dat dit het verband kan verklaren tussen de morfologie van indica-planten en hun specifieke terpenenprofiel.

Een betere manier om cannabis te classificeren

Zoals gezegd zijn er tegenwoordig echte verschillen in de soorten wiet die je kunt krijgen, maar je kunt die variaties niet bepalen op basis van de soort of ondersoort. Wat van belang is en wat de effecten zal bepalen, heeft veel meer te maken met het chemische profiel van dat specifieke product.

De befaamde cannabisonderzoeker Dr. Ethan Russo verklaart in The Cannabis Enigma podcast dat “er ooit chemische verschillen konden zijn tussen deze verschillende soorten cannabis (indica en sativa), maar dat ze allemaal met elkaar gekruist hebben.”

“Waar we ons mee bezig moeten houden, is de chemische samenstelling van het materiaal en dat kan alleen met een analyse die niet kan worden ontcijferd op basis van hoe de plant eruit ziet, hoe hoog hij is, of de bladeren smal of breed zijn of een van die criteria”, vervolgt Dr. Russo.

Om te weten wat we van de plant kunnen verwachten en welk effect ze zal hebben, voegt Dr Russo eraan toe, “moeten we weten wat erin zit, wat de voornaamste cannabinoïden en terpenen zijn.”

Terpenen verantwoordelijk voor ‘indica en sativa effecten’

Chemovar is een term die populairder wordt onder wetenschappers en cannabisliefhebbers om een type cannabis te beschrijven op basis van zijn unieke chemische samenstelling.

Om onderscheid te maken tussen verschillende chemovars, kijken de meeste wetenschappers naar de dominante actieve bestanddelen: in het geval van cannabis zijn dat dus cannabinoïden en terpenen. De meest voorkomende cannabinoïden zijn THC en CBD, waarnaar de meeste consumenten als eerste kijken bij het kiezen van een cannabisproduct.

THC (delta-9-tetrahydrocannabinol) is de bedwelmende cannabinoïde die gebruikers een high en euforisch gevoel geeft en pijn, angst en ontstekingen kan verminderen. THC is echter ook verantwoordelijk voor veel van de nadelige effecten van cannabis.

CBD (cannabidiol) is niet bedwelmend, maar kan angstremmende, antipsychotische en antidepressieve effecten hebben. CBD kan ook ontstekingen en pijn verminderen en sommige ongewenste effecten van THC tegengaan.

Daarna komen de terpenen, die naast geur en smaak, verantwoordelijk zijn voor de meeste effecten die vaak aan indica en sativa worden toegeschreven: of een chemovar opbeurend of kalmerend is, enz.

Bij cannabis wordt aangenomen dat veel van deze elementen met elkaar samenwerken – het zogenaamde ‘entourage-effect’ – en in combinatie andere of grotere effecten kunnen hebben dan wanneer ze alleen worden geconsumeerd.

LEES OP CNNBS OOK: Wat je móet weten over terpenen en hun effecten in cannabis

Lastig om van oude (indica/sativa) gewoonte af te stappen

Er zijn meer dan 145 cannabinoïden en meer dan 200 terpenen gevonden in cannabisplanten, dus elke stam of chemovar heeft in theorie een unieke combinatie in unieke verhoudingen. In werkelijkheid kunnen zelfs specifieke chemovars aanzienlijke variaties vertonen – gebaseerd op alles van op welk deel van de plant die bepaalde bloem groeide tot de tijd van het jaar waarin hij groeide, aan welke kant van het veld hij groeide en hoeveel zon hij kreeg.

Toch is het veel nauwkeuriger om een soort te kiezen als je weet welke concentraties THC of CBD je zoekt, welke andere cannabinoïden je lekker vindt of waarvan bekend is dat ze helpen bij de symptomen die je wilt behandelen, en welke primaire terpenen geassocieerd worden met de effecten die je probeert te bereiken.

Het probleem is natuurlijk dat dit veel ingewikkelder is dan een budtender in de coffeeshop te vertellen of je een indica of sativa wilt. En hier in Nederland heb je niet eens toegang tot de informatie die nodig is om een aankoopbeslissing te nemen op basis van het chemische profiel, simpelweg omdat onze wiet daar in bijna alle gevallen niet op wordt getest…