Topstories

(advertentie)

‘Godsdienst is de opium van het volk’… het is een van de beroemdste uitspraken van Karl Marx. De onderdrukte arbeiders schikken zich in hun lot vanwege de beloning in het hiernamaals die de godsdienst belooft. Volgens de Amerikaanse professor Gary Laderman is het tegenwoordig andersom: drugs zijn de bron van godsdienst en spiritualiteit van het volk. Niet alleen cannabis en ayahuasca, maar ook medicijnen op doktersrecept.

Drugsprofessor

Laderman was een van de sprekers tijdens In Drugs We Trust, waar ik eerder dit jaar een column aan heb gewijd. Hij doceert Amerikaanse religieuze geschiedenis en cultuur aan de Emory University in Georgia, in het conservatieve zuiden van de VS. Zelf studeerde hij aan twee universiteiten in Californië en een jaar lang aan de prestigieuze Sorbonne universiteit in Parijs. Omdat mijn column over In Drugs We Trust al aan de lange kant was, besloot ik Laderman’s presentatie en visie te bewaren voor een aparte column.

Deze week publiceerde de professor een lezenswaardig verslag van zijn bezoek aan onze hoofdstad onder de titel ‘A night on drugs in Amsterdam’. Een vriend vertelde Laderman over het bestaan van het Hash, Marihuana & Hemp Museum in Amsterdam en hij besloot de stoute schoenen aan te trekken en het museum te mailen. Binnen een dag kreeg hij een vriendelijk antwoord van conservator Gerbrand Korevaar.

Drugs en religie

Laderman citeert een zinnetje uit hun mailcorrespondentie: ‘We can’t pay you an honorarium but we can give you all the weed you want.’ Hij realiseert zich dat dit een grap is, maar toch: ‘it is one of the stand out communications of my professional life’.

Laderman werkt aan een boek over drugs en religie, met als centrale vraag hoe drugs een nieuwe, primaire bron zijn geworden voor het religieuze of spirituele leven in de moderne samenleving.

Tijdens zijn presentatie in Amsterdam bleek de professor de meest controversiële stelling van de avond te poneren. Het aanwezige publiek was het eens met zijn stelling dat drugs al eeuwen een bron en hulpmiddel voor religie en spiritualiteit zijn. Maar meerdere mensen reageerden met ongeloof toen Laderman zei dat dit geldt voor het hele scala aan drugs, ‘ranging from the most extraordinary and out of this world experiences with ayahuasca to the most ordinary, everyday, and routinized experiences with prescription pills’.

Mensen gebruiken door de hele geschiedenis al psychoactieve stoffen, maar volgens Laderman is de tijd nu meer dan ooit rijp voor de vermenging van drugs met religie en spiritualiteit

Laderman’s theorie is dat de verschillende drugsculturen die alomtegenwoordig zijn in de moderne samenleving diepgaand religieus of spiritueel kunnen zijn en dat die drugsculturen conventionele vormen van religie vervangen en overnemen. Mensen gebruiken door de hele geschiedenis al psychoactieve stoffen, maar volgens Laderman is de tijd nu meer dan ooit rijp voor de vermenging van drugs met religie en spiritualiteit. Zo vermoedt hij een verband tussen de opkomst van Big Pharma en de stijging van het aantal Amerikanen dat in enquêtes zegt geen religie aan te hangen.

‘Opium is de godsdienst van het volk’

De ideeën van de Belgische psychiater Dirk De Wachter sluiten naadloos aan bij de theorie van Laderman. De Wachter trekt volle zalen, is regelmatig te gast op de Belgische en Nederlandse tv en zijn boek ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ staat hoog in de bestsellerlijsten. In NRC/Handelsblad van 14 december zegt De Wachter:

‘Als in België een miljoen mensen psychofarmaca neemt, slaapmiddelen, antidepressiva, dan moeten we als maatschappij toch eens nadenken: wat betekent dat? Dan zeg ik, Karl Marx parafraserend en ook een beetje provocerend: opium is de godsdienst van het volk. De godsdienst is weg en blijkbaar hebben we het kind met het badwater weggesmeten. Dat is geen pleidooi voor godsdienst, maar wel een pleidooi voor nadenken, zingeving, zorg voor elkaar.’

Concurrent van God

Het zou interessant zijn om Laderman en De Wachter met elkaar in debat te laten gaan. Misschien iets voor In Drugs We Trust 2? Daarvoor zou dan ook oud CDA drugswoordvoerder in de Tweede Kamer Wim van de Camp uitgenodigd moeten worden, de man die mij ooit toevertrouwde dat zijn partij tegen drugs is ‘omdat drugs een concurrent van God zijn’.

Tenslotte: dit is mijn laatste CNNBS column van 2019. Ik wens alle lezers van CNNBS fijne feestdagen en een weergaloos nieuw jaar. Op naar twintig-twintig!

(advertentie)