Topstories

(advertentie)

Godverdomme. Dat dacht ik toen ik las over de schietpartij in de Deense vrijstaat Christiania afgelopen zaterdag. De trieste balans: één dode en vier gewonden, onder wie twee buitenlandse toeristen. De aangehouden verdachte is pas achttien jaar oud.

Gelegaliseerde vrijstaat in Denemarken

Christiania is bijna even oud als ik zelf. Op 26 september 1971, ik was toen een week of tien oud, verklaarde de Deense journalist en provo Jacob Ludvigsen de vrijstaat officieel voor geopend. Christiania is een enorme voormalige legerbasis van bijna acht hectare in de wijk Christianshavn in Kopenhagen, de Deense hoofdstad.

Er wonen tussen de achthonderd en duizend mensen en na een lange juridische strijd is het gekraakte complex in 1989 gelegaliseerd. Veel bewoners bouwden zelf hun huis op het terrein en er zijn tientallen bedrijfjes, winkeltjes, cafés en restaurants.

Elk jaar bezoeken een half miljoen toeristen Christiania. Zelf was ik er voor het eerst in 2005; de foto’s bij deze column maakte ik bij dat bezoek.

Wiet, hasj en motorbendes

Veruit het beroemdste stukje van de vrijstaat is Pusher Street, waar decennia lang kraampjes stonden waar openlijk hasj en wiet werd verkocht. De plaatselijke politie hanteerde een soort gedoogbeleid, maar dan zonder alle regels die we daar in Nederland bij bedacht hebben.

Waren het in de pioniersjaren de bewoners van Christiania zelf die dealden in Pusher Street, in de jaren tachtig probeerden motorbendes de handel over te nemen. De Bullshit Motorcycle Club slaagde daar naar verluidt als eerste in.

Toen de politie in 1987 een verminkt lijk vond onder de vloer van een door de motorclub gerunde winkel in Christiania, leidde dat tot een unieke alliantie. De bewoners, de politie en de Hells Angels wisten de Bullshit Motorcycle Club met vereende krachten te verjagen. Sindsdien zijn motorjacks verboden in Christiania.

Bewoners Christiania zijn “drugsgeweld” spuugzat

Er volgden jaren van rust rond Pusher Street, maar de dreiging van criminele gangs en motorbendes ging nooit helemaal weg. Een dieptepunt was een schietpartij in augustus 2016, waarbij een vermoedelijke dealer twee agenten en een burger neerschoot in Christiania en een paar uur later zelf werd doodgeschoten door de politie.

Als reactie op dit drama besloot de bewonersvergadering van Christiania de kraampjes in Pusher Street voorgoed af te breken. Foto’s van de afbraak gingen de hele wereld over. De inwoners van Christiania riepen iedereen die de vrijstaat steunt op om hun cannabis voortaan ergens anders te kopen. Het hielp maar heel kort.

Bendes als gevolg van het drugsverbod

Het einde van Pusher Street is inmiddels zo vaak aangekondigd dat ik berichten met die strekking met een schep zout neem. Eerst zien, dan geloven. Begin deze maand, nog voor het drama van afgelopen zaterdag, barricadeerden de bewoners van Christiania het straatje met manshoge betonblokken, voorzien van de tekst Pusher $treet is closed!.

Volgens de politie vloeit de meest recente schietpartij voort uit een bendeoorlog tussen de Hells Angels en de straatbende Loyal to Familia. In totaal zouden vijf bendes actief zijn in de vrijstaat.

Het is de trieste logica van het drugsverbod; als er geen legaal aanbod is, komt er een illegaal aanbod, dat op alle punten schadelijker en gevaarlijker is. De inwoners van Christiania weten dat als geen ander.

‘Historische periode in Deens cannabisbeleid eindigt nu’

‘Dat wat wij vreesden dat zou gebeuren, is gebeurd’, schrijven ze in een persbericht. ‘Alweer. Alweer is een jonge persoon om het leven gekomen door de bendeoorlog. Opnieuw zijn er op klaarlichte dag schoten afgevuurd middenin ons dorp, middenin Kopenhagen. Een kogelregen die ook toeristen en omstanders heeft geraakt’.

Op de bewonersvergadering van 27 augustus is besloten dat Pusher Street gesloten moet worden ‘op een manier die er voor zorgt dat de verkoop en het geweld zich niet gewoon verspreiden naar de gebieden rondom Pusher Street’. Maar de Christianitter beschikken niet over de middelen en de macht om dit zelf voor elkaar te krijgen, schrijven ze.

Hun conclusie: ‘Zolang er een enorme illegale cannabismarkt is, zal er een gewelddadige en dodelijke strijd om die markt zijn.’ Een door de staat gereguleerde markt is een oplossing, ‘maar daar kunnen we niet op wachten’. ‘Het politieke proces is langzaam en de bendes handelen snel en bruut. Christiania heeft ruim vijftig jaar lang het pad geëffend voor de volledige Deense cannabismarkt. Een historische periode die nu eindigt.’

Schiet de politiek Christiania dan nu eindelijk te hulp?

Dat laatste is meer een wens dan een feitelijke vaststelling. Maar misschien gaat het deze keer anders dan alle vorige keren. Misschien neemt de Deense politiek eindelijk verantwoordelijkheid. De voorzitter van de justitiecommissie van het Deense parlement, Steffen Larsen, biedt wat dat betreft hoop.

Tegen de Deense krant Berlingske zei Larsen deze week dat cannabis gelegaliseerd moet worden. Dat is de enige manier om de schietpartijen in Christiania te stoppen. Werknemers van 7-Eleven en Skjold Burne – een Deense wijnketen – schieten elkaar niet overhoop vanwege de lucratieve alcoholmarkt, aldus Larsen.

In Christiania geproduceerde bakfietsen worden tot in alle uithoeken van Europa verkocht. Stel je toch eens voor dat de Christianitter hun beroemde naam en logo met de drie stippen zouden kunnen gebruiken voor legale cannabisproducten…

Ik zou ze zeker bestellen of – nog beter – ter plekke gaan kopen. En ik denk dat ik niet de enige ben.

[openingsbeeld: Stephen Barnes/Shutterstock, alle overige foto’s tenzij anders vermeld: Derrick Bergman/Gonzo Media]

(advertentie)