Topstories

Het is alweer 10 jaar geleden dat het growshopverbod werd ingevoerd. Een jarenlang verhit parlementair debat ging eraan vooraf. Maar wat is eigenlijk het effect van die omstreden maatregel? Mr. Maurice Veldman maakt de balans op.

Het zoveelste verbod rond wietteelt

Gewapend met het growshopverbod ging de politie voortvarend aan de slag. Iedere winkel of woning met potaarde en kweekbodems liep voortaan het risico op een grootschalige inval met grof geschut.

De vraag is wat dit zoveelste verbod rond wietteelt eigenlijk heeft opgeleverd. Is het aantal wiethokken verminderd? Zijn er meer woningen en gebouwen gesloten omdat kweekspullen aanwezig waren? Hoeveel growshops en kwekerijen zijn er eigenlijk gesloten?

Domper op kennis én rechtsonzekerheid

Vanaf 2015 hielden veel eigenaren van growshops het wel voor gezien. Ze wilden niet ten prooi vallen aan dit nieuwe speeltje voor de politie. De gemiddelde speurder was ervan overtuigd dat alle kweekspullen waren verboden, ongeacht wat de eigenaar ermee wilde doen. Dat er sprake moet zijn van een criminele intentie tot het faciliteren van grote wietteelt drong niet tot de dienders door.

De growshops die niet wilden wijken vielen met grote regelmaat ten prooi aan lukrake invallen. Tal van bonafide bedrijven werd zo de nek omgedraaid. Op de som genomen heeft het growshopverbod in de polder vooral een stevige domper gezet op de know-how van een verantwoorde cannabisproductie.

Rechters buitelden over elkaar heen om tekst en uitleg te geven over de nieuwe wetsbepaling. Rechtsonzekerheid was troef.

Lagere en hogere rechters

Gaandeweg gaf de Hoge Raad nader inhoud aan de nieuwe strafbaarstelling. Daarbij werd vooral teruggegrepen op de parlementaire behandeling. De kleine thuisteler moest zijn spullen kunnen blijven kopen, kleinschalige verkoop was niet strafbaar.

In lagere rechtspraak speelt vaak het verleden van een growshophouder een rol. Was hij eertijds een wietkweker dan was hij nu weer de klos als growshophouder. Dat de grote jongens helemaal niet in growshops komen en daarom het verbod aan zich voorbij zagen gaan, bleek voor geen enkele togadrager relevant.

Resultaat growshopverbod op wietteelt

Het effect van het growshopverbod op de omvang van de wietteelt is moeilijk meetbaar. In 2024 is het aantal geruimde hennepkwekrijen flink gedaald. Volgens de politie komt dat door een gebrek aan capaciteit en prioriteit. Maar dat er minder kwekerijen zijn geruimd wil niet zeggen dat het aantal kwekerijen is gedaald.

Daarnaast wijst de douane op een significante toename van import van buitenlandse wiet. Dit laatste wordt bevestigd door de coffeeshops. De Nederlandse consument wordt nu prima bediend met wiet uit landen waar de overheid wel inziet welk economisch potentieel de cannabisplant vertegenwoordigt.

Er is een groter aanbod van wiet uit Californië, Spanje en andere landen. De consument verkiest deze boven het vaderlandse gras. Naar verluidt is de kwaliteit van ‘Caliwiet’ significant beter dan het Nederlandse aanbod. Flashy verpakkingen doen de rest. Het oog wil ook wat.

Grote(re) wietjongen blijft buiten schot

Het aantal growshops is nu veel kleiner dan 10 jaar geleden. Maar de vraag of dit het gevolg is van het growshopverbod valt niet eenvoudig te beantwoorden. Het verbod zal zeker effect hebben gehad, maar vooral op de kleinere wiettelers.  De grote jongens bleven buiten schot. Zij kwamen en komen niet in growshops.

Een belangrijke oorzaak van de vermindering van growshops is dat de onlineverkoop van kweekspullen de plaats heeft ingenomen van growshops.

In Nederland worstelt men nog altijd met het weerbarstige taaie en jaren durende experiment van de Wet experiment gesloten coffeeshopketen.

Wet van de remmende voorsprong

Zo bezien kan toenmalig Minister van Justitie Ivo Opstelten (VVD) tevreden zijn.  Opstelten was fervent pleitbezorger van het growshopverbod. Zoals ook de wietpas uit de koker van deze Rotterdamse mastodont kwam, voordat de bonnetjesaffaire een eind maakte aan zijn bestuurlijke loopbaan.

Zijn opvolgers slaan zich nu op de borst met het eclatante succes van het growshopverbod. Maar in werkelijkheid heeft dit verbod alleen maar de grote producenten in de kaart gespeeld, ten koste van de kleine kweker, en is er echt geen joint minder door gerookt.

Alles overziende is ‘de wet van de remmende voorsprong’ geheel van toepassing.  Het is te hopen dat het open drugsbeleid waar D66 altijd zo’n pleitbezorger van was gestalte kan krijgen in het komende kabinetsbeleid.

[beeld: Shutterstock]

(advertentie)