Topstories

Een actuele Duitse wetenschappelijke studie over de gezondheidseffecten van de legalisatie van cannabis, komt tot een opvallende conclusie. Een die ingaat tegen de verwachtingen van de beleidsmakers ook. De kernbevinding is dat legalisatie waarschijnlijk meer gezondheidsschade veroorzaakt dan voorkomt! Voor elke gezondheidswinst door schonere cannabis ontstaat ongeveer 19 keer zoveel schade door nieuwe consumenten die verslaving of geestelijke gezondheidsproblemen ontwikkelen.

Wegen voordelen van cannabis legalisatie op tegen nadelen?

In 2024 legaliseerde Duitsland cannabis voor recreatief gebruik, na jaren van stijgend cannabisgebruik. Ongeveer 4,5 miljoen Duitse volwassenen gebruikten in het afgelopen jaar cannabis. De regering hoopte dat legalisatie de gezondheidsrisico’s zou verminderen door zwartemarkt cannabis (niet zelden vervuild met giftige stoffen) te vervangen door veilige, gereguleerde producten.

De studie van Afschin Gandjour van de Frankfurt School of Finance & Management onderzocht of deze legalisatie daadwerkelijk tot betere gezondheid leidt. De centrale vraag: wegen de voordelen (minder vergiftigingen door vervuilde cannabis) op tegen de nadelen (meer cannabisgebruik en bijbehorende gezondheidsproblemen)?

Onderzoeksmethode

De studie is op 2 september onder de titel ‘A quantitative projection of the net health effects of cannabis legalization in Germany‘ gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One.

In Duitsland kunnen volwassenen sinds 2024 legaal cannabis gebruiken en bezitten (50 gram max), 3 wietplanten thuis kweken of lid worden van zogeheten Cannabis Social Clubs (verenigingen voor niet-commerciële productie).

De onderzoeker gebruikte QALY’s (Quality-Adjusted Life Years) om gezondheidseffecten te meten. Dit is een standaardmeting die zowel de kwaliteit als de lengte van het leven meeneemt. Een QALY van 1,0 betekent een jaar in perfecte gezondheid, terwijl 0,5 een jaar met halveerde levenskwaliteit weergeeft.

Impact legale wiet op aantal consumenten en hun gezondheid

Toename in cannabisgebruik

Gebaseerd op ervaringen in andere landen verwacht de studie:

• 10-20% stijging in cannabisgebruik in Duitsland
• Dit betekent 400.000 tot 800.000 nieuwe cannabis consumenten
• Beperktere stijging dan in landen met commerciële verkoop door het ontbreken van winkels

Gezondheidsrisico’s voor nieuwe consumenten

Van nieuwe cannabisgebruikers ontwikkelt:

• 10% een cannabisverslaving (Cannabis Use Disorder – CUD)
• 1-2% langdurige geestelijke gezondheidsproblemen zoals depressie of psychose
• Dit resulteert in ongeveer 2.300 nieuwe gevallen van ernstige geestelijke aandoeningen

Vervuilde cannabis – het huidige probleem

Jaarlijks in Duitsland:

• 1.000-5.000 spoedgevallen door vervuilde zwartemarkt cannabis
• 100-1.000 mensen lijden blijvende schade door giftige stoffen
• Problemen: orgaanschade, neurologische aandoeningen, vergiftiging door zware metalen

Het verrassende resultaat van deze studie

QALY-verliezen per categorie

• Ernstige langdurige schade (psychose, schizofrenie): 10-20 QALY’s verlies per persoon
• Milde langdurige schade (angst, depressie): lagere maar significante verliezen
• Acute vergiftigingen: 0,002-0,015 QALY’s per incident

De berekeningen tonen dat:

• QALY-verlies door nieuwe verslavingen: 67.871 QALY’s
• QALY-winst door minder vervuiling: 3.545 QALY’s
• Verhouding: 19:1 ten nadele van legalisatie

Dit betekent dat voor elke gezondheidswinst door schonere cannabis, er 19 keer zoveel gezondheidsschade ontstaat door nieuwe gebruikers.

Ziekenhuisopnames: geen verbetering verwacht

Het onderzoek voorspelt dat ziekenhuisopnames niet zullen dalen:

• Nieuwe CUD-gevallen: 5.204 extra opnames per jaar
• Vermeden vervuiling: 3.000 minder opnames per jaar
• Netto resultaat: 2.204 extra ziekenhuisopnames

De meest invloedrijke factor bleek het aantal mensen dat schade ondervindt van vervuilde cannabis. Zelfs bij de meest optimistische scenario’s:

• Slechts 1% stijging in cannabisgebruik is genoeg voor netto gezondheidsschade
• In alle onderzochte scenario’s overtroffen de nadelen de voordelen

Beperkingen van het onderzoek

Het onderzoek heeft enkele belangrijke beperkingen:

• Geen rekening gehouden met regionale verschillen
• Gebaseerd op aannames over gezondheidsrisico’s
• Verkeersveiligheid niet meegenomen (andere studies tonen toename ongevallen)
• Bredere maatschappelijke effecten (zoals criminaliteitsverandering) niet onderzocht
• Cannabis als “opstapdrug” niet meegenomen (wetenschappelijk bewijs ontbreekt)

Implicaties voor beleid

De Duitse onderzoekers concluderen zelf al dat hun studieresultaten leiden tot ‘een onoplosbaar conflict’ tussen twee doelen van legalisatie van cannabis:

1. Zwarte markt uitroeien (vereist aantrekkelijke legale alternatieven)
2. Nieuw gebruik voorkomen (vereist onaantrekkelijke toegang)

Om schade te beperken kunnen beleidsmakers volgens de onderzoekers de volgende maatregelen overwegen:

• THC-gehalte beperken in legale producten
• Gerichte belastingen invoeren om overmatig gebruik te ontmoedigen
• Voorlichtingscampagnes intensiveren
• Strenge regulering handhaven zonder consumenten terug naar zwarte markt te drijven

Het onderzoek suggereert dat Pigouvian belastingen (belastingen op schadelijke activiteiten) nodig zijn om de maatschappelijke kosten door individuele consumenten te laten betalen. Te hoge belastingen dreigen echter de zwarte markt weer te doen opleven, iets wat je bijvoorbeeld in de Amerikaanse staat Californië goed kunt zien.

Und jetzt – hoe verder met wiet in Duitsland?

Dit onderzoek toont dat goedbedoelde beleidsmaatregelen onverwachte gevolgen kunnen hebben. Terwijl de Duitse regering hoopte schade te verminderen door legalisatie, suggereert deze analyse dat de totale volksgezondheidslast juist toeneemt.

De bevindingen onderstrepen het belang van grondige evaluatie vooraf en robuuste monitoring na beleidsveranderingen. Voor andere landen die cannabislegalisatie overwegen- zoals hopelijk Nederland – biedt dit onderzoek waardevolle inzichten in de complexe afwegingen tussen verschillende gezondheidsrisico’s.

Overigens is het verminderen van criminaliteit een tweede, net zo belangrijke doelstelling van de legalisatie van recreatieve cannabis in de meeste landen. Daarover zal vast ook wel spoedig een onderzoek worden gepresenteerd verwachten wij…

[beeld: Shutterstock]

(advertentie)