Topstories

In een wereld waar politici cannabis afschilderen als maatschappelijk gevaar, onthult VOC-voorzitter Derrick Bergman de werkelijke reden achter decennia van repressie. Gebaseerd op baanbrekend onderzoek van botanicus Michael Pollan, legt Bergman bloot waarom het christendom en kapitalisme cannabis zien als existentiële bedreiging. Het antwoord ligt niet in criminaliteit of gezondheidsrisico’s, maar in iets veel fundamentelers: onze relatie met tijd, bewustzijn en het heden. Column!

Deze week hebben we eindelijk weer een nieuwe aflevering opgenomen van de High Tea Potcast. Gilbert Esmeijer, oprichter van coffeeshop De Kronkel in Nijmegen was te gast deze keer. Voor onze geschiedenisrubriek De Ouwe Doos, had ik een boek van Michael Pollan gekozen, De botanica van het verlangen: de wereld gezien door de ogen van planten, uit 2001.

Pollan vertelt hierin het verhaal van vier veredelde planten, die ieder een verlangen van de mens bevredigen: de appel (zoetheid), de tulp (schoonheid), de aardappel (macht) en de cannabisplant (roes). In het hoofdstuk over cannabis komt hij tot interessante en originele inzichten.

Bijvoorbeeld over een effect van cannabis dat alle wetenschappers die hij sprak noemde: verlies van het kortetermijngeheugen. Die wetenschappers stellen ook dat de THC in cannabis ‘enkel de werking van de cannabinoïden van de hersenen zelf imiteert’.

Lichamelijk ‘systeem voor cannabis’

Even wat uitleg voor wie niet bekend is met het endocannabinoïdensysteem: alle mensen en heel veel andere diersoorten hebben zo’n systeem, dat zelf cannabinoïden produceert. Deze worden endocannabinoïden genoemd. Cannabinoïden die de cannabisplant produceert, zoals THC en CBD, worden fytocannabinoïden genoemd.

Het endocannabinoïdensysteem is betrokken bij het reguleren van belangrijke biologische processen als pijnbeheersing, eetlust, het coördineren van beweging, emoties en herinnering. Cannabinoïden, of die nou uit cannabis of uit je hersenen afkomstig zijn, tasten tijdelijk je herinneringsvermogen aan.

Dat vond Pollan vreemd: waarom zou ons brein zelf stoffen aanmaken met zo’n onwenselijk effect? De beroemde Israëlische cannabis professor Raphael Mechoulam (1930-2023), legde hem uit dat vergeten geen onwenselijk effect hoeft te zijn. ‘Wil je je echt alle gezichten die je vanochtend in de metro van New York gezien hebt herinneren?’, vroeg hij Pollan retorisch.

Vergeten is een onderschatte hersenactiviteit

Pollan realiseerde zich dat vergeten ‘een enorm onderschatte hersenactiviteit’ is: ‘Stel je voor hoe snel de bonte massa van zintuiglijke indrukken die we elk moment dat we wakker zijn ontvangen, ons bewustzijn zouden overspoelen, als we niet snel veel meer zouden vergeten dan we ons herinneren.’

Via gedetailleerde opsommingen van wat zijn ogen allemaal zien, zijn oren horen en zijn tastzin voelt terwijl hij achter zijn computer zit te tikken, werkt Pollan toe naar zijn conclusie. Door wiet te roken kan het ‘ingebouwde vergeetvermogen van de hersenen’ overprikkeld raken, ‘waardoor de normale hersenwerking wordt versterkt’.

‘Dat is geen kleinigheid’, noteert hij droogjes. ‘Sterker, ik durf te beweren dat het meedogenloze vergeten van moment tot moment, het feit dat het bassin van zintuiglijke indrukken bijna zo snel leegstroomt als het wordt opgevuld, meer dan wat ook verantwoordelijk is voor de bijzondere structuur van de bewustzijnservaring onder invloed van marihuana.’

‘Het vergeten draagt bij aan het intensiveren van de zintuiglijke waarneming, aan het aura van diepzinnigheid waarin cannabis de meest banale inzichten dompelt en, misschien het allerbelangrijkste, aan het gevoel dat de tijd trager verloopt of zelfs is gestopt. Want alleen door te vergeten kunnen we echt van de tijdbalk af stappen en de ervaring van leven in het heden, dat tijdens normale uren zo ongrijpbaar is, benaderen.’

Ik denk dat elke cannabisliefhebber begrijpt waar Michael Pollan het over heeft. High zijn is in het moment zijn. Je niet bezighouden met het verleden of de toekomst, maar met het nu. Hyperfocus, helemaal open staan, met volle teugen en al je zintuigen genieten.

Het vergeten draagt bij aan het intensiveren van de zintuiglijke waarneming, aan het aura van diepzinnigheid waarin cannabis de meest banale inzichten dompelt

Gorilla Glue & de abdij van Fontfroide

Ik beleefde dat effect samen met mijn zus toen we deze zomer een paar dagen in Zuid-Frankrijk waren. Vlak voor ons bezoek aan de eeuwenoude, schitterend gelegen abdij van Fontfroide, rookten we een puur jointje Gorilla Glue #4. De kleuren en geuren van de tuinen, de schoonheid van de gebouwen, de akoestiek en vorm van de ruimtes overrompelden ons. Het was een geweldige, intense ervaring.

Pollan schrijft dat wat cannabis met de tijd doet misschien wel het gevaarlijkste is, ‘vanuit het perspectief van een beschaving die is geordend langs de lijnen van het christendom en, meer recent, het kapitalisme’. En dan volgen twee zinnen waar ik een dik uitroepteken naast heb gezet toen ik het boek voor het eerst las:

‘Beide religies smeken ons de blik op de toekomst te richten; beide zijn tegen het genot van het moment en de zinnen en vóór het vooruitzicht van vervulling in de toekomst – hetzij door de verlossing te verdienen, hetzij door geld binnen te halen en uit te geven.’

Maar cannabis dompelt ons onder in het hier en nu en zorgt zo voor ‘kortsluiting in de metafysica van het verlangen waarvan het christendom en kapitalisme (en zoveel andere dingen in onze beschaving) afhankelijk zijn.’

Kletspraatjes

Wijze woorden. Natuurlijk kunnen politici makkelijk scoren met drugs en geeft het drugsverbod overheden vrij spel om burgers op te sluiten en te terroriseren. Maar Pollan beschrijft waar ze echt bang voor zijn. Dat we niet meer in hun kletspraatjes geloven. Dat we hun religie en hun commerciële rotzooi niet meer nodig hebben om gelukkig te zijn.

Daarom zien zoveel politici cannabis als bedreiging en daarom is het zo moeilijk om de plant te bevrijden uit de klauwen van het strafrecht. Gilbert Esmeijer weet daar alles van en praat er openhartig over in aflevering 96 van de High Tea Potcast, die later deze week online gaat.

[Foto’s: Derrick Bergman / G0nz0 Media. De citaten in deze column komen uit ‘De botanica van het verlangen: de wereld gezien door de ogen van planten’ van Michael Pollan, vertaald door Heijo Willem Alting, verschenen bij uitgeverij Prometheus in 2003)

(advertentie)