Topstories

Na Malta werd Luxemburg op 28 juni 2023 het tweede Europese land dat cannabis legaliseerde. Alhoewel… van de minister van Justitie mogen we die historische move niet  als een legalisatie bestempelen maar als ‘decriminalisering’. Hoe dan ook, tijd om de balans op te maken: hoe staat het er volgens politie en justitie voor met wiet in het Groothertogdom en wat zijn de gevolgen geweest voor de illegale markt?

Het zijn de kleintjes die vooroplopen met cannabis

Luxemburg is na Malta het kleinste land van de EU, met iets minder dan 700.000 inwoners. Grappig dus wel dat juist de twee kleinste landjes de eerste twee waren die wiet (deels) uit het strafrecht sleurden: Malta eind 2021 en Luxemburg in de zomer van 2023.

Sinds juli 2023 mogen volwassenen in Luxemburg maximaal 4 wietplanten kweken, mits deze uit zaad worden gekweekt en uitsluitend bedoeld zijn voor persoonlijk gebruik. De eigenaar moet de enige gebruiker zijn en de consumptie moet beperkt blijven tot de planten die zelf zijn gekweekt.

“Deze verandering was een belangrijke stap in de bredere hervorming van de overheid, gericht op decriminalisering van cannabisgebruik”, schrijft RTL Today.

LEES OP CNNBS OOK:  Luxemburg na Malta het 2e land in Europa dat wiet legaliseert

Nieuwe regels worden vaak verkeerd begrepen

Het ministerie van Justitie stelt: de stap was decriminaliseren, niet legaliseren. Transport, aankoop en verkoop van wiet blijven in strijd met de wet. De nieuwe regelgeving was bedoeld om de risico’s van de zwarte markt te verminderen, maar veel mensen interpreteren de wettekst verkeerd, zo horen we in Luxemburg.

Steve Goedert, directeur van de dienst preventie en mensenhandel van de Groothertogelijke politie: “Als ik bijvoorbeeld thuis een feestje geef en ik nodig mensen uit, en iedereen begint bij mij thuis cannabis te gebruiken, dan is dat fout. Dat is niet toegestaan. Dat betekent dat alleen de bewoner cannabis mag gebruiken en alle anderen niet.”

Niet alleen privéfeestjes zorgen voor misverstanden, dat geldt ook voor het sowieso overal op aarde heikel te noemen onderwerp cannabis en autorijden. De politie in Luxemburg maakt daarbij onderscheid tussen twee situaties: rijden terwijl je rookt en rijden met nog aanwezige THC-resten in het lichaam.

Alcohol en wiet zijn in het verkeer onvergelijkbare drugs

De tweede situatie is eigenlijk nog riskanter voor ons soort mensen, omdat THC langer in het lichaam blijft dan alcohol.

Politiedirecteur Goedert waarschuwt: “THC kan tot wel drie tot vier weken in het lichaam blijven. Iemand kan de drug dus in het weekend gebruiken, maar dan op woensdag een ongeluk krijgen. Hoewel de persoon mogelijk niet meer onder invloed is, test hij of zij nog steeds positief op een illegale stof. Dit kan hem of haar het rijbewijs kosten en de schriftelijke waarschuwing heeft invloed op een eventuele rechterlijke uitspraak.”

Afhankelijk van de omstandigheden van een ongeval kunnen autoriteiten een bloed- en urineonderzoek van een bestuurder uitvoeren. Als er THC wordt aangetroffen, spelen de legaliteit van het gebruik geen rol meer. Omdat privé gekweekte planten zeer verschillende THC-gehaltes kunnen hebben, is een exacte analyse vaak moeilijk uit te voeren.

“Het is niet zoals alcohol, waarbij je kunt voorspellen hoeveel uur het duurt voordat het door iemands lichaam is gegaan.” Dit betekent dat de juridische verantwoordelijkheid van de bestuurder veel groter is en de legalisering van thuisgebruik geen invloed heeft op de zero-tolerance-regel tijdens het autorijden.

Theorie en praktijk lopen nogal uiteen bij thuisteelt

In theorie is de thuisteelt in Luxemburg streng gereguleerd. Elk huishouden mag maximaal 4 wietplanten hebben en deze móeten worden gekocht door de bewoner. Die wordt geadviseerd een aankoopbewijs te bewaren, zodat kan worden aangetoond waar de planten vandaan komen.

De wietplanten mogen niet op straat worden gekocht en minderjarigen mogen geen toegang hebben tot de planten, zelfs niet als die kids deel uitmaken van het huishouden. Uiteraard mag de drug niet in het bijzijn van minderjarigen worden gebruikt.

In de praktijk is er echter geen register en geen actieve controle. Politiebobo Goedert legt uit: “We hebben geen gegevens over hoeveel mensen wietplanten kweken, en ook geen informatie over of ze zich daarbij aan de wet hebben gehouden. Het is ook moeilijk te controleren waar en wanneer mensen cannabis gebruiken.”

Vóór de wetswijzigingen was het makkelijker om te controleren, omdat de politie vaak meldingen kreeg van buren die klaagden over de geur. Nu stuit de politie vaker toevallig op overtredingen, bijvoorbeeld bij een onderzoek naar een andere zaak…

LEES OP CNNBS OOK:  Road trippen voor een kijkje bij legale thuistelers in Luxemburg

Zwarte markt blijft, nieuw soort dealer erbij gekomen

Eén van de politieke doelen van de wetgeving was het verzwakken van de zwarte markt. Maar twee jaar later is duidelijk dat deze nog steeds bestaat. “We komen steeds dezelfde dealers op straat tegen, ze zijn nergens heen gegaan”, klinkt het bij de politie in Luxemburg

Niet iedereen heeft de groene vingers om de planten thuis te kweken. Bovendien is thuis wiet kweken kostbaar, omdat er veel water en warmte nodig is om de planten “vrucht te laten dragen”, zo stelt men in het Groothertogdom. Iemand die desondanks regelmatig blowt, zal het product waarschijnlijk op de zwarte markt kopen en daarmee een strafbaar feit plegen.

Verslavingszorgdienst Impuls ziet een nieuwe trend ontstaan. Nora Vitali: “We hebben jongeren de drug vanuit huis zien meenemen – waar hun ouders de planten kweken – en de kinderen het op school verkopen. De zwarte markt is nog lang niet verdwenen, in plaats daarvan hebben we de opkomst van een nieuw type dealer gezien.”

Zorgen om jongeren en (steeds sterkere) wiet

Volgens het Nationaal Drugsrapport 2025 is er – ondanks de preventieve maatregelen – veel cannabisgebruik in Luxemburg.

• 70,4% van de ondervraagden in 2024 gaf aan in het afgelopen jaar cannabis te hebben gebruikt.
• Bijna 60% had in de afgelopen 30 dagen wiet of hasj gebruikt.
• 15% van de 15- tot 18-jarigen gaf toe in de afgelopen 30 dagen cannabis te hebben gebruikt.
• Op basis van metingen van wiet in het afvalwater staat Luxemburg op de 5e plaats van de 17 landen.

Cannabis is duidelijk populair in Luxemburg, zelfs onder jongeren. Zorgwekkend dat laatste, vindt hulpverlener Nora Vitali. Hoewel de consumptie niet is geëxplodeerd, heerst er een algemeen gevoel dat de maatschappij nu toleranter is ten opzichte van cannabis en dat het daarom wordt gebagatelliseerd.

“In de zin dat het nu wettelijk is toegestaan, dus zo erg kan het niet zijn”, zegt ze. “Maar het is nog steeds volkomen illegaal voor minderjarigen.” Ook wijst ze op de consequenties van blowen voor het nog in ontwikkeling zijnde brein van jongeren en op het almaar stijgende THC-gehalte in wiet, hasj en concentraten.

LEES OP CNNBS OOK:  Geen stijging cannabisgebruik Luxemburg na legalisatie in 2023

Nieuwe regels ontlasten politie en justitie flink

Op de werkdruk voor politie en justitie heeft de decriminalisering van cannabis een positief effect. De politie kan repressiever optreden en kan direct boetes uitdelen voor bezit en transport van cannabis, evenals voor gebruik in de openbare ruimte – wat kan leiden tot een boete van € 145.

Maar dit betekent ook dat de dader niet meer automatisch als ‘crimineel’ wordt bestempeld en de zaak onmiddellijk wordt opgelost. “Politieagenten kunnen ter plaatse rechter spelen en hoeven de dader niet mee te nemen naar het politiebureau, ze hoeven geen verklaringen af ​​te nemen of de zaak door te verwijzen naar de rechter. Dit neemt veel stappen en papierwerk weg, en de politie kan zich ook richten op andere misdrijven”, verklaart Goedert.

Waarom Luxemburg cannabis dus NIET heeft gelegaliseerd

Luxemburg kent geen commerciële verkoop via coffeeshops of dispensaries, dus met de extra inkomsten voor de staatskas valt het tegen voor de minister van financiën daar. Geen belastinginkomsten uit verkoop of teelt dus, maar wel 48 euro aan boetegeld voor een blower die in het openbaar wiet rookt en 313 euro opbrengst uit boetes die worden opgelegd voor bezit of ’transport’ tot 3 gram cannabis.

Die boetes leverden de staatskas sinds de zomer van 2023 ongeveer 100.000 euro extra op. Er zijn 700 politiezaken minder naar de rechter gestuurd. Maar dit betekent niet dat elke overtreding met betrekking tot cannabis met een simpele boete kan worden afgehandeld. Iedereen die grote hoeveelheden vervoert, de drug verkoopt of in contact brengt met minderjarigen, riskeert hoge boetes of zelfs een gevangenisstraf.

Het is dus inderdaad beter om voortaan niet meer te zeggen dat Luxemburg cannabis heeft gelegaliseerd, maar slechts (gedeeltelijk) heeft gedecriminaliseerd…

[beeld: Shutterstock]

(advertentie)