Topstories

Als enige journalist was ik op 23 september bij de bijeenkomst ‘Medicinale cannabis: waar staan we?’ op het ministerie van VWS in Den Haag. Het antwoord op die vraag is ronduit teleurstellend. Van de naar schatting 130.000 Nederlanders die cannabis als medicijn gebruiken, hebben er maar 6.900 een recept, een schamele vijf procent.

De bijeenkomst was georganiseerd door het Instituut Medicinale Cannabis, een organisatie van professionals die werken met medicinale cannabis, in samenwerking met het Bureau Medicinale Cannabis, onderdeel van het ministerie van VWS.

Zo’n vijftig onderzoekers, artsen en vertegenwoordigers van bedrijven als Bedrocan en Echo Pharmaceuticals luisterden naar presentaties over onderzoeken, pitches van bedrijven en een paneldiscussie. Matthijs Bosong van het Trimbos-instituut presenteerde de resultaten van het Medusa -onderzoek, naar mensen die buiten de zorg cannabis als medicijn gebruiken. De overgrote meerderheid dus.

Betere levenskwaliteit maar ook financiële druk

Ruim duizend mensen vulden de Medusa vragenlijst in; met 33 van hen hielden de onderzoekers een diepte interview. Ook werden 62 samples niet voorgeschreven cannabis in het lab geanalyseerd. Het Medusa onderzoek verschijnt pas over een paar weken, maar ik kan de opvallendste conclusies en aanbevelingen hier al delen.

Medicinale cannabisgebruikers zonder recept halen hun cannabis vooral bij de coffeeshop en roken die met tabak. Voornaamste redenen voor het gebruik zijn chronische pijn, slaapstoornissen, ADHD en psychische klachten. Zowel gebruikers met als zonder recept ervaren verbetering van symptomen en kwaliteit van leven, maar ook financiële druk.

Waarom hebben zo weinig mensen een cannabis recept?

De grote vraag is natuurlijk waaróm maar zo weinig mensen een recept voor cannabis hebben. Daar zijn vijf redenen voor, vertelde Trimbos onderzoeker Bosong:

• Hoge kosten en afwezigheid vergoeding
• Gebrek aan deskundigheid bij artsen
• Weinig toegankelijke en betrouwbare informatie
• Onvoldoende passend aanbod
• Stigma rond cannabisgebruik

Een triest stemmend lijstje. Zeker als je kijkt naar Canada, dat medicinale cannabis vrijwel gelijktijdig met Nederland legaliseerde, als eerste twee landen ter wereld. Bijna alles wat wij fout doen, doet Canada goed. Verzekeraars vergoeden medicinale cannabis, er is gewoon concurrentie en dus relatief lage prijzen en een groot en divers aanbod, artsen krijgen voorlichting en het stigma neemt door deze pragmatische aanpak steeds meer af.

 

Frustrerende opstelling Nederlands Huisartsen Genootschap

Een groot struikelblok is Nederland is de houding van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Deze invloedrijke club adviseert huisartsen, de poortwachters in de zorg in ons systeem, om medicinale cannabis alleen te overwegen “bij patiënten met pijn in de palliatieve en/of terminale fase”. Als ze bijna dood zijn dus.

In alle andere gevallen raadt het NHG cannabis af. Want “er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor pijnreductie of verbetering van kwaliteit van leven”.

Dat miljoenen mensen een heel andere ervaring hebben, zal het NHG worst wezen. Renger Witkamp, voorzitter van het IMC en hoogleraar voeding en farmacologie aan de Wageningen Universiteit, vertelde dat het IMC recent een teleurstellend werkbezoek aan het NHG heeft gebracht.

Kort gezegd accepteert het NHG alleen zogenaamde gerandomiseerde klinische studies die keihard bewijs van effectiviteit leveren. Elk ander onderzoek verwijzen ze naar de prullenbak. Maar door het decennialange verbod op cannabis en doordat je een plant niet als een pil kunt patenteren, zijn er nu eenmaal nauwelijks van die peperdure klinische studies.

Artsen zijn onwelwillend en onwetend t.a.v. cannabis

Sterker: zelfs kleinere studies zijn moeilijk te financieren. De onderzoeken die werden gepresenteerd, naar inzet van cannabis bij MS, kinderepilepsie, chronische neuro-pathische pijn en een ernstige blaarziekte, worden door patiëntenverenigingen betaald.

Toen wijlen Els Borst als volksgezondheidsminister van D66 medicinale cannabis legaliseerde, stelde ze voorlichtingscampagnes in het vooruitzicht, voor medische professionals en voor het algemene publiek. Die campagnes zijn er nooit gekomen, door haar conservatieve opvolgers, Aart Jan de Geus (CDA) en Hans Hoogervorst (VVD).

22 jaar na de introductie van legale medicinale cannabis haalt nog steeds 95 procent van de mensen hun medicijn niet bij de apotheek. Artsen zijn “onwelwillend en onwetend”, aldus een spreker. Artsen en apothekers in opleiding leren niets over cannabis. Het is schrapen om onderzoek te financieren en verzekeraars vergoeden niets. Een frustrerende vicieuze cirkel.

Ook coffeeshops praten mee over medicinale cannabis

Witkamp verwacht niet veel goeds van de geplande wijziging van de Opiumwet, die de rol van het Bureau Medicinale Cannabis sterk beperkt en import mogelijk maakt. Amerikaanse toestanden liggen op de loer, denkt Witkamp.

Aan de paneldiscussie deed Simone van Breda mee, voorzitter van coffeeshopbond BCD. ‘Het is positief dat we aan tafel zitten met coffeeshops’, zei Witkamp. ‘Het gaat om de patiënt, de consument die cannabis medicinaal gebruikt. We leren elkaars taal spreken.’ Op de tweede rij knikten Arjan Roskam en Joachim Helms van Greenhouse instemmend.

Medusa’s Elftal van Aanbevelingen

Ondanks wat sprankjes hoop hield ik een pessimistisch gevoel over aan de bijeenkomst. Onze overheid heeft medicinale cannabis stevig verkloot. Het “Elftal van Aanbevelingen” van de Medusa onderzoekers hieronder is uitstekend. Laten we hopen dat de nieuwe regering het serieus neemt.

1. Pas gepersonaliseerde geneeskunde toe
2. Herzie het NHG standpunt
3. Verbeter medische richtlijnen
4. Vergoed voorgeschreven cannabis
5. Versterk scholing van artsen
6. Train artsen in stigma-vrije communicatie
7. Richt expertisecentra op
8. Verbeter patiëntinformatie
9. Breid het productaanbod uit
10. Implementeer harm-reduction strategieën
11. Verhoog onderzoeksfinanciering

[openingsbeeld: Shutterstock, overige foto’s: Derrick Bergman]

(advertentie)